متاسفانه هنوز ما در حال اختراع کردن چرخ هستیم که بشر چند هزار سال قبل این کار را انجام داده است. دنیا به این نتیجه رسیده است که انسان ارزشمند تر از آن است که به وسیله مواد روانگردان از انسانیت تهی و نابود شود.
پیشگیری از اعتیاد در کشور
اما پیشگیری از اعتیاد در کشور ما بیشتر به یک نمایش شبیه است تا کاری جدی. هدفمند و بر مبنای دانش روز جهان، هنوز پیشگیری را جدی نگرفته ایم. هنوز با گذشت قریب به ۲۰ سال از تأسیس ستاد مبارزه با مواد مخدر شاهد قرار گرفتن یک متخصص روان پزشک (در رأس ستاد نبوده ایم).
دنیا به این نتیجه رسیده است که پیشگیری را باید در دبیرستان اجرا کرد و نه در دانشگاه و غیره. باید برنامه ای جامع که والدین و معلمان را هم در بر گیرد و همه جانبه و پیگیرانه باشد، تدوین و در تمام مدارس متوسطه کشور اجرا و به طور مرتب ارزیابی و اصلاح شود.
باید از تجارب جهانی به ویژه آمریکا در این زمینه که در کاهش مصرف سیگار موفق بوده است بهره گرفت. خبر امیدوار کننده این که برنامه برای آموزش گریز از اعتیاد برای پایه اول دبیرستان تدوین شده است. قرار بر این است که تمام معلمین آموزش پیش گیری از آسیب‌های اجتماعی و اعتیاد ببینند. به امید این که این برنامه به درستی اجرا شود.
چرا مقام اول اعتیاد به مواد مخدر به ما رسید
این که ما بزرگترین تولید کننده افیون جهان همسایه ایم، به تنهایی توجیه کننده ابعاد فاجعه بار اعتیاد در مصرف مواد مخدر در کشور ما نیست. نگاهی به نقشه جغرافیا نشان می‌دهد که این کشور به جز ما پنج همسایه دیگر هم دارد. اما ظاهراً مقام اولیه شیوع مواد تریاکی به ما رسیده است.
پژوهشگری فقر و بیکاری را علت معرفی کرده است. اما آیا جامعه هند و پاکستان با فقر بیشتری دست به گریبان نیستند؟ واقعیت این است که فقر و بیکاری می‌تواند یکی از عوامل زمینه ساز باشد و بیشتر.
عوامل زمینه‌ساز اعتیاد به مواد مخدر
بی توجهی به نیازهای جوانان از نظر تفریحات سالم که در پیشگیری از آن ها به عنوان جایگزین ها نام برده می شود.
نقش بحران هویتی در اعتیاد به مواد مخدر
بحران هویتی، این که جوان خود را جزئی از یک جامعه بزرگ تر بداند و بدان تعلق خاطر یابد. عضو فلان تیم ورزشی یا هوادار فلان تیم بودند. عضو و هوادار فلان حزب و به زبان مسئول ستاد مبارزه با مواد مخدر مشارکت اجتماعی و اعتماد اجتماعی. یعنی احساس سهیم بودن در سرنوشت خود. یأس و ناامیدی در گروهی از جوانان که خود نیازمند ریشه یابی است و عوامل چندگانه ای سبب ساز آن است. مشکلات حاشیه نشینی جامعه، در حال گذار و رنگ باختن سنت ها و باورها.
دشواری کنترل و درمان اعتیاد به مواد مخدر
باید پذیرفت که درمان بیماری اعتیاد و نیز کنترل آن در جامعه از دشوارترین کارها در تمام دنیاست. اما این که اعتیاد به مواد مخدر ابعاد این چنین نگران‌کننده یافته است نشان از آن دارد که در گذشته توجه و بهای لازم به آن داده نشده است. این نیز واقعیتی است که افیون تنها مشکل اعتیاد به مواد مخدر جامعه امروزی ما نیست، ۱۰ میلیون نفر وابستگی به نیکوتین و حداقل ۵۰۰ هزار نفر مصرف کننده الکل را باید جدی گرفت و البته مصرف مت آمفتامین و آمفتامین که به حد اضطرار رسیده است.