مشکلات عمده زندگی مانند: فقر، بیکاری، تعارض های زناشویی و بیماری‌های بدخیم پزشکی، برانگیزاننده فرد برای سوء مصرف مواد مخدر هستند. سوء مصرف مواد مخدر نیز مشکلات زیادی به بار می آورد که سوء مصرف را تداوم می دهد و بیمار را در چرخه مواد مخدر نگه می دارد.
زمانی که بیمار برای ترک مواد مخدر اقدام می کند و در خویشتن داری به سر می‌برد، مشکلات عمده زندگی می توانند لغزش و حتی عود اعتیاد را به همراه داشته باشند. با توجه به اهمیت موضوع، باید در ضابطه بندی اولیه، مشکلات عمده زندگی بیمار شناسایی و در روند درمان برای حل آن ها چاره اندیشی شود.
برای مثال، اگر تعارض های زناشویی یکی از مشکلات عمده بیمار است، چگونگی حل این تعارض و آموزش مهارت حل اختلاف به بیمار و همسرش ضروری است. در حل و فصل کردن بسیاری از مشکلات زندگی بیمار، مشارکت اعضای خانواده، از جمله والدین و همسر، ضروری است.
مشکلات پزشکی در اعتیاد به مواد مخدر
در مواردی بیماران برای مقابله با مشکلات پزشکی مزمن به مصرف مواد مخدر روی می آورند. مبتلایان به دردهای مزمن جزء افرادی هستند که تریاک و مواد تریاکی را برای کاهش درد به کار می گیرند و به آن وابسته می شوند.
وابستگی به مواد مخدر نیز مشکلات پزشکی ایجاد می‌کند، مشکلات جنسی در مصرف کنندگان تریاک، مشکلات روان پزشکی در مصرف کنندگان حشیش و علائم و نشانه های محرومیت شدید در مصرف کنندگان کوکائین تنش زا هستند و ناراحتی ایجاد می کنند.
شناسایی مشکلات پزشکی و درمان آن ها ضروری است زیرا غفلت از آن ها می‌تواند لغزش و عود اعتیاد را به بار آورد. برای مثال، به هم خوردن چرخه خواب مصرف کنندگان مواد مخدر موضوع مهمی است که بی‌توجهی به آن می‌تواند احتمال لغزش را بالا ببرد.
آموزش در این موارد نقش مهمی دارد. قبل از هر چیز بیماران باید از اهمیت مشکلات طبی در بروز عود اعتیاد آگاه شوند و سپس راهکارهایی برای مقابله با آن ها آموزش داده شود.
مشکلات قانونی در اعتیاد به مواد مخدر
مصرف کنندگان مواد مخدر، به ویژه آن ها که به شدت به مواد مخدر وابسته هستند و به سوء مصرف شدید مواد مخدر اقدام می‌کنند و نیز فروشندگان مواد مخدر که خود معتاد هستند، اغلب در معرض مشکلات قانونی قرار دارند.
البته مشکلات تنها به تهیه، مصرف و فروش مواد مخدر ختم نمی‌شود، زیرا دزدی، پرخاشگری و درگیری‌های فیزیکی شدید در خیابان یا منزل تحت تأثیر مواد مخدر، مشکلات کاری، طلاق همسر، مشکلات مربوط به حضانت فرزند و بی خانمانی از دیگر مشکلات قانونی رایج در برخی از مصرف کنندگان مواد مخدر هستند.
بررسی و بحث درباره این مشکلات و ارائه راهکارهای مناسب، همراه با آموزش مهارت حل مسئله، حل اختلاف و کنترل خشم ضروری است. در صورت مشاهده «مشکلات قانونی»، باید اهمیت آن ها را به عنوان پیامدهای ناخوشایند مصرف مواد مخدر پررنگ کرد و برای بیمار توضیح داد که آسان ترین و معقول ترین راه برای رفع مشکلات، حذف مواد مخدر از زندگی است.
مشکلات کاری در اعتیاد به مواد مخدر
بیکاری و مشکلات کاری دو منبع استرس برای بیماران هستند. بیکاری از آن جهت مشکل ساز است که بیماران اوقات خالی زیادی دارند که نمی‌دانند چطور آن را پر کنند، همچنین، بیکاری برای مصرف مجدد موقعیت پرخطری است، زیرا بیکاری با نارضایتی از خود، احساس کسالت و بی حوصلگی و احساس بی خاصیت بودن همراه است.
به همین دلیل، باید درباره این موضوع پرسش کرد که بیماران چه ساعت هایی در روز بیکارند و چطور و چگونه اوقات خود را پر می‌کنند. پرداختن به فعالیت‌های سازنده و لذت بخش، اشتغال پاره وقت و دنبال کردن کارهای ناتمام گذشته مانند (ادامه تحصیل و غیره) از جمله راهکار هایی هستند که می‌توان در جلسه درباره آن ها بحث کرد. کار بی اندازه مشکل دیگری است که باید به آن توجه کرد.
فشار کاری یا کار بیش از حد خستگی جسمی و فرسودگی روانی را در پی دارد، حتی افراد سالم نیز تحت تأثیر فشار کاری زیاد نبست به ابتلا به مشکلات جسمانی و روان پزشکی به ویژه افسردگی، آسیب پذیرند چه برسد به افراد معتادی که در ترک اعتیاد به سر می‌برند. در اینجا نیز آموزش نقش مهمی بازی می‌کند.
مشکلات زناشویی در اعتیاد به مواد مخدر
تعارض های حل نشده زناشویی یکی از برانگیزاننده های مصرف مواد مخدر به شمار می‌رود. همچنین، اعتیاد به مواد مخدر، به مشکلات زناشویی دامن می زند و در موارد زیادی شروع اختلافات زناشویی به اعتیاد همسر بازمی‌گردد.
پرسش درباره این موضوع که کدام یک اول بوده اند کمک کننده است در صورتی که مشکلات زناشویی در اعتیاد به مواد مخدر نقش دارند تأکید بر این موضوع به بیمار و همسرش کمک می کند تا آن ها به نقش مهم خود به عنوان برانگیزاننده اعتیاد به مواد مخدر پی ببرند.
در صورتی که اعتیاد به مواد مخدر دلیل عمده مشکلات زناشویی است، این موضوع باید به عنوان پیامد منفی مصرف و عامل تداوم بخش اعتیاد برای بیمار و همسرش کاملاً مشخص شود. در هر حال، وقتی مشکلات زناشویی مطرح هستند، بررسی دلایل آن و آموزش مهارت مذاکره، حل اختلاف و مهارت های ارتباطی ضروری است.