ناتوانی در کنترل و ابراز هیجان ها یکی از ویژگی های بارز بیماران، از جمله مصرف کنندگان مواد مخدر است.
افسردگی محصول خشم فروخورده است. فروخوردن، انکار و نیز برون ریزی هیجانی همگی روش های ناسالم محسوب می شوند. هدف از یادگیری مهارت های تنظیم هیجانی این است که افراد هیجان های خود را بپذیرند، به شیوه ای مناسب ابراز کنند و در صورت لزوم آن را تعدیل و تنظیم کنند.
در موارد زیادی مشاهده شده است که دلیل روی آوردن فرد به مصرف الکل، مصرف حشیش، مصرف سیگار و … نتیجه همین هیجان ها می باشد.
فنون و مهارت های تنظیم هیجانی عبارتند از: آگاهی از هیجان ها، پذیرش هیجان، نام گذاری و توصیف هیجان ها، کاهش آسیب پذیری به هیجان ها، افزایش هیجان های مثبت، انجام فعالیت هایی متضاد با هیجان و ابراز هیجان.
آگاهی از هیجان ها
تنظیم هیجانی مستلزم آگاهی از هیجان هاست. برخی از افراد به خوبی از احساسات خود آگاهند اما عده ای دیگر هیجان های خود را نمی شناسند و اغلب هیجان های خود را با واژه های مبهم و کلی توصیف می کنند.
مانند: کلافه ام، به هم ریخته ام، سر رشته زندگی زا از دست داده ام و … . وقتی بیماران هیجان های خود را نمی شناسند، باید انواع هیجان ها و نشانه های آن ها را برایشان توضیح داد.
به این منظور این فنون را بکار می گیرند
بهره گیری از تصویر
برای درک بهتر بیماران می توان از تصویر بهره گرفت. تصاویر چند کاراکتر خندان، خشمگین و اندوهگین را روی تخته سیاه کشیده و به تفاوت بین این هیجان ها اشاره کرد.
ذکر رویدادهایی برای مراجعان و درخواست از آنها برای بیان هیجانی که افراد ممکن است در مواجهه با این رویدادها تجربه کنند نیز کمک کننده است، برای مثال، فرض کنید فردی با دوستش قرار می گذارد اما به موقع سر قرار حاضر نمی شود.
پس از کلی معطلی و تأخیر بالاخره زنگ می زند و می گوید من یادم نبود که با شما قرار داشتم، به نظر شما با این رفتار به فرد مقابل چه احساسی دست می دهد؟ اگر شما در این وضعیت بودید چه احساسی داشتید؟
درخواست از مراجع برای ثبت رویدادهای ناخوشایند روزانه و هیجان هایی که تجربه می کنند.
پذیرش هیجان ها
بسیاری از ما در زندگی آموخته ایم که درباره هیجان های خود قضاوت کنیم. قضاوت در مورد هیجان های منفی شایع است. مانند: خشم بد است. ترس نشانه ضعف است و …
نام گذاری هیجان ها
در نام گذاری هیجان ها فرد بر هیجانی که در حال تجربه کردن آن است نامی مناسب می گذارد، نامی که برازنده آن هیجان است.
کاهش آسیب پذیری فرد نسبت به هیجان های منفی
یکی دیگر از مهارت هایی که به تنظیم هیجانی کمک می کند، کاهش آسیب پذیری بیماران نسبت به تجربه هیجان های منفی است. بسیاری از مصرف کنندگان مواد می گویند که در حال خستگی، بی خوابی، بیماری و درد، هیجان های منفی بیشتری تجربه می کنند و تحت تأثیر آن خویشتن داری خود را ازدست می دهند.
افزایش هیجان های مثبت
بیماران باید مهارت هایی را یاد بگیرند تا به واسطه آن بتوانند هیجان های مثبت بیشتری را تجربه کنند. در این راستا، پرداختن به فعالیت های لذت بخش و ارتباط با افراد شاد و مثبت توصیه می شود.
انجام دادن رفتارهایی مغایر با هیجان
در این فن درمانگر با دستکاری و تغییر رفتار، به تغییر هیجان می پردازد. هیجان های مختلف با رفتارهای مختلفی همراه هستند. برای مثال، اگر افراد غمگین تشویق شوند تا به تفریح و فعالیت های لذت بخش و جالب بپردازند، احساس بهتری پیدا می کنند.
پذیرش رفتار نادرست و بخشیدن خود و دیگران، عذرخواهی و جبران، پادزهرهای شرم، گناه و همدلی با فردی که نسبت به او خشمگین هستیم، پادزهرهای شرم، گناه و خشم محسوب می شود.
ابراز هیجان
ابراز کلامی هیجان شیوه مناسبی است که باید به افراد در حال ترک آموزش داده شود.