مصاحبه انگیزشی فرآیندی است مراجع محور که درمانگر از طریق آن سعی در تغییر انگیزش مراجع در راستای آمادگی برای تغییر رفتار (ترک اعتیاد) می کند.
رهیافتی هم کوشانه برای تقویت انگیزش های درونی فرد
مصاحبه انگیزشی بر پایه:
- هم کوشی، با ایجاد یک جو مثبت منجر به تغییر داوطلبانه
- استخراج انگیزش موجود درونی فرد
- احترام به خودگردانی مراجع، شکل می گیرد
انگیزش در ترک اعتیاد چیست
انگیزش حالتی است که به رفتار نیرو بخشیده آن را هدایت می کند. نیرویی پویا و نامانای هدفمند، عامدانه و مثبت طرف علائق خود. بنابراین انگیزش به صورت طیفی در نظر گرفته می‌شود و نه وجود یا فقدان و نکته دوم این که انگیزش در حال نوسان و تغییر است و ثابت نمانده با تأثیرپذیری از متغیرهای زیست شناختی، روان شناختی و معنوی در درمان بیماری اعتیاد کم و زیاد می شود.
ابزار روان درمانگر در تغییر نگرش بیمار
تمرکز بر نقاط قوت: حمایت، توانمند کردن، خودکارآمدی و تشویق مثبت‌نگری.
نمونه – بیمار: من چهار بار اقدام به ترک مصرف مواد مخدر کردم و باز به مصرف مواد مخدر روی آوردم. من عرضه ترک اعتیاد و سالم ماندن را ندارم. درمانگر: همین چهار بار اقدام به ترک اعتیاد نشانه انگیزه قوی شما برای رهایی است. بسیاری از بیماران چون شما، پس از تجارب متعدد به پرهیز نهایی رسیدند این بار با انگیزه قوی تر، روش علمی و همکاری و هم کوشی موفق خواهیم شد.
احترام به خود گردانی و تصمیم مراجع در ترک اعتیاد
نمونه – بیمار: همسرم نباید بویی از مسئله ببرد. اگر از این قضیه آگاه شود خانواده از هم خواهد پاشید. این مسئله خیلی مهم است.
درمانگر: من به تصمیم شما احترام می گذارم و از طرح مشکل با همسرتان خودداری می کنم، اگر چه فکر می‌کنم می‌توانستیم در صورت آگاهی همسرتان درمان شما را قوی تر پیش ببریم.
دوری جستن از برچسب زدن در ترک اعتیاد
نمونه – بیمار: آقای دکتر دیشب نتوانستم خودم را نگه دارم ۲ تا ترامادول خوردم. نمی شد، داشتم دیوانه می شدم. درمانگر: تو ترک بکن نیستی. داریم وقت تلف می کنیم. (یک برچسب زننده که نباید گفته شود)
انفرادی کردن درمان در ترک اعتیاد
هیچ الگوی ثابت نه در درمان دارویی و نه در روان درمانی ها به عنوان نقشه راه وجود ندارد. نقشه راه همان انفرادی کردن، درمان بر مبنای واقعیت های موجود و وضعیت ویژه هر بیمار است.
نمونه: دوستم با این نسخه خوب شد، نسخه شما معجزه کرد. عین همین نسخه را می خواهم.
درمانگر: اگر بخواهیم در مورد شما هم مثل دوستت نتیجه خوب بگیریم، باید درمان خاص خودتان رو تنظیم کنیم. عین لباسی که بر تن شما دوخته شده است.
شرکت دادن بیمار در برنامه درمانی در ترک اعتیاد
نکته مهم دیگر شرکت دادن بیمار در برنامه درمانی است. هرگز برای بیمار برنامه ریزی نکنید. او را کاملاً در تدوین پروتکل درمانی شریک نمایید. با نظر او برنامه را تدوین و او را، فقط خود او را مسئول اجرای برنامه سازید. و الا هر برنامه دستوری با شکست مواجه خواهد شد.
توجه داشته باشید که گاه شما مجبورید از برنامه سبک و با شدت کم شروع کنید تا بیمار را از دست ندهید. هوشیار باشید که اگر او رفت ممکن است هرگز برنگردد. بنابراین سعی کنید او را حفظ نمایید، به حداقل ها قانع باشید تا بتوانید جلوتر بروید. اگر معتاد تزریقی شما در گام نخست، حاضر شد تزریق سه بار در روز را به یک بار در روز کاهش دهد و به جای دو نوبت از شکل استنشاقی استفاده کند، حتی این گام بسیار کوچک و بی اهمیت بهتر از هیچ است.