عوامل مؤثر در عود اعتیاد

عود اعتیاد چیست

بازگشت به رفتار غیر انطباقی مصرف ماده مخدر، یعنی روز از نو روزی از نو. عود اعتیاد به عنوان یک رخداد محتمل و به عنوان بخشی از بیماری در نظر گرفته می شود. بنابراین امکان بازگشت از خطا به پرهیز (مرحله نگهدارنده) کاملاً وجود دارد.

مهم ترین علت عود در کوتاه مدت رنج بردن از علائم  سندروم ترک اعتیاد و عدم تحمل عوارض سندروم ترک اعتیاد است. به این معنی که بیمار توان تحمل بی قراری، بی خوابی، دردهای عضلانی، تهییج، اسهال و… دیگر عوارض سندروم ترک اعتیاد را از دست می دهد و برای فرار از آن به مصرف مجدد مواد مخدر پناه می برد.

برای پیشگیری از این وضعیت برنامه ریزی دقیق به شرح زیر ضروری است.

تعیین دقیق مقدار مصرف مواد مخدر و مواد مخدر همراه

تجویز داروی کافی جهت تسکین و قابل تحمل کردن سندروم ترک

امکان تماس دائم بیمار با پزشک خود مثلاً از طریق تلفن برای گزارش وضعیت، و تنظیم دارو. دقت کنید که بین《بیخوابی و بیقراری و درد》با《 تسکین پیش از حد》دومی ارجح است و خطر عود اعتیاد را کمتر می کند.

عوامل مؤثر در عود اعتیاد در دراز مدت

1. اضطراب، افسردگی

2. رویارویی با موقعیت های پرخطر (قاچاقچی ها، هم منقل ها، مکان های ارائه مواد، احساس های یأس، ناکامی، اضطراب و…)

3. نقص شناختی نسبت به عواقب مصرف ماده مخدر

4. عوامل محیطی: نقص در پذیرش خانواده، دوستان و محیط کار (طرد)

5. ویار به ماده مخدر، بقایای آثار سندروم ترک اعتیاد در دراز مدت، درد، عصبانیت و ناتوانی از مقابله با آن ها

مقاومت در مصاحبه انگیزشی در ترک اعتیاد (مقاومت چیست؟)

مقاومت عبارت است از ناهمخوانی یا عدم هماهنگی بین مصاحبه گر و بیمار. این بدان معناست که درمانگر و مددجو در مصاحبه، با توجه به هدف های متفاوت در دو جهت متضاد حرکت می کنند.

علت ناهمخوانی در ترک اعتیاد (اهداف متفاوت)

عدم تناسب خواست مصاحبه گر با آمادگی مددجو است. گاه حتی هدف ها یکی است، هر دو به تغییر فکر می کنند اما، مثلاً مددجو آمادگی تغییر کوچکی را دارد (تبدیل هروئین تزریقی به خوراکی)، در حالی که درمانگر انتظار پرهیز کامل از مددجو را دارد. وظیفه درمانگر شناخت این حالت ناهمخوانی و تغییر گفتار است که به آن خواهیم پرداخت. اما قبل از آن اشاره ای مختصر به اشکال مقاومت ضروری است.

مقاومت در ترک اعتیاد به چه اشکالی خود را می نمایاند؟

جر و بحث کردن- زیر سوال بردن دانش درمانگر، زیر سوال بردن صلاحیت او، باور نکردن حرف های درمانگر و برخورد خصومت آمیز با او.

قطع کردن سخن مشاور، وسط حرف خود دویدن، بی اعتنایی نشان دادن…

انکار: مخالفت کردن با نظر درمانگر با دلیل تراشی، لحن منفی، انکار خطر ماده…

بی توجهی: جواب ندادن، پاسخ های بی ربط، منحرف کردن گفت و گو و…

نکته بسیار قابل توجه در بحث مقاومت برای ترک اعتیاد به مواد مخدر این است که درمانگران برای فرار از مسئولیت و فرافکنی، بیمار را انکار کننده و مقاوم معرفی می کنند. اما واقعیت این است که مقاومت در ترک اعتیاد در یک فرآیند دو جانبه شکل می‌گیرد و می‌تواند ناشی از اشتباهات ظریف مصاحبه‌گر هم باشد. به این معنی که، مصاحبه‌گر نیز در پیدایش مقاومت به درجات مختلف نقش دارد.

موارد بارز اثرگذار در پیدایش مقاومت بیمار در حال ترک اعتیاد

سخنرانی برای مراجع، انتقاد، سرزنش، برچسب زنی، تعجیل، رفتار برتری جویانه.

در برخورد با مقاومت چه باید کرد؟

از جر و بحث اجتناب کنید. با مقاومت رویاروی نکنید. چشم انداز ها و راه های جدید را بدون تحمیل فقط مطرح کنید. راه حل ها را در مددجو بیابید نه در خودتان.

تکنیک های پاسخ به مقاومت در ترک اعتیاد

گوش دادن های بازتابنده در ترک اعتیاد

بازتاب ساده در ترک اعتیاد

جوابی ساده و غیر دفاعی است به احساس و درک مراجع و روشی برای شناخت بهتر مراجع

بازتاب تقویت شده در ترک اعتیاد

در این روش پاسخ به مراجع، در مقایسه با روش قبلی ظرافت هشدار دهنده‌ای وجود دارد. مصاحبه گر در این روش باید مراقب باشد که این گذر زندگی و طنز به صورتی همدلانه ابراز شود و سبب پیدایش واکنش خصمانه نشود.

بازتاب دو طرفه در ترک اعتیاد

در این روش هر دو جهت دودلی بیمار انعکاس داده می شود.