آموزش خانواده

در عصر جدید نقش خانواده در درمان بیماری های روانپزشکی بسیار پر رنگ است. اهمیت نقش خانواده نیز در درمان و ترک اعتیاد بر کسی پوشیده نیست. زمانیکه یکی از افراد خانواده اعم از پدر، مادر یا فرزندان به بیماری اعتیاد دچار می شوند، تمامی افراد خانواده با این بیماری درگیر می شوند و اعتیاد از جنبه های مختلف بر روی آنها تاثیر می گذارد.

با توجه به موارد مذکور، در زمان ترک اعتیاد فرد معتاد، افراد خانواده نیز باید در برنامه های مشاوره و آموزشی-درمانی حضور یافته و آموزش های لازم برای مقابله با این بیماری و طرز برخورد با فرد معتاد را فرا بگیرند. در این برنامه آموزشی لازم است افراد درجه یک خانواده بیمار شرکت کرده و تکنیک ها و روش های مختلف رفتاری و حمایتی را آموخته و در برخورد با فرد معتاد بکار بگیرند.

تجربه نشان داده است که برخورد صحیح و آگاهانه افراد خانواده نقش بسیار مهمی در درمان و جلوگیری از عود دوباره اعتیاد دارد. با توجه به اینکه اکثر افراد معتاد حداقل به یک یا چند بیماری و اختلال روانی دچار هستند، با توجه به شناخت اعضای خانواده نسبت به یکدیگر، مشارکت آنها در روند درمان می تواند نقش مثبتی داشته باشد.

تاثیر اعتیاد بر خانواده

وقتی یکی از والدین یا هر دو آنها به بیماری اعتیاد مبتلا می شوند، فرزندان آنها بخاطر احساس سرخوردگی و خجالت ارتباط خود را با افراد خانواده و دوستان محدود می کنند که این امر میتواند بر روابط اجتماعی آنها تاثیرات مخربی داشته باشد. آنها علاوه بر اینکه از حمایت عاطفی والدین برخوردار نیستند، بلکه از معرفی پدر و مادر خود به دوستان خجالت کشیده و همواره احساس سرخوردگی می کنند و از رفتار آنها خجالت می کشند.

طبق تحقیقات به عمل آمده آمار بالایی از فرزندانی که پدر و مادر معتاد داشته اند، با اینکه از رفتار و اعمال پدر و مادر خود ناراحت هستند و آنرا تایید نمی کنند، خود آنها در آینده به بیماری اعتیاد مبتلا می شوند. شاید یکی از دلایل آن این است که مصرف مواد مخدر برای آنها عادی شده و ترس از آسیب فیزیکی و روانی این بیماری برای آنها کم شده است. در برخی موارد نیز اعتیاد والدین باعث تنفر و بیزاری فرزندان از این بیماری می شود و به هیچ عنوان به سمت مصرف مواد مخدر نمی روند.

احتمال ابتلا به بیماری ها و اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، عدم اعتماد به نفس، خودکشی و انواع اختلالات شخصیت در خانواده های درگیر با بیماری اعتیاد بالاتر از سایر خانواده ها است.

نقش خانواده در ترک اعتیاد

متاسفانه یکی از اشتباهات رایج در خانواده هایی که یکی از افراد آنها مبتلا به بیماری اعتیاد است پنهان کردن این بیماری است. با پنهان کردن و انکار بیماری هیچ مشکلی حل نمی شود و فرد معتاد روز به روز بیشتر در باتلاق اعتیاد فرو می رود.

یکی دیگر از اشتباهات رایج تلاش برای درمان اعتیاد در منزل است. با توجه به اینکه ترک اعتیاد نیاز به دانش و تجربه کافی دارد و باید در یک مرکز ترک اعتیاد معتبر انجام شود، اکثر مواردی که ترک اعتیاد در منزل و توسط افراد خانواده به روش سنتی انجام می شود با شکست روبرو شده و باعث کاهش اعتماد به نفس و انگیزه فرد معتاد برای ترک همیشگی مواد مخدر می شود.

افراد خانواده باید در نقش یک فرد حمایتگر ظاهر شده و از بی توجهی، توهین، تخریب، سرزنش و پرخاشگری اجتناب کرده و فرد را برای مراجعه به کلینیک ترک اعتیاد معتبر به منظور ترک اصولی و علمی تشویق کنند.

برنامه های آموزش خانواده

با توجه به اهمیت خانواده در روند درمان اعتیاد، کلینیک ترک اعتیاد افشار اقدام به برگزاری برنامه های آموزش برای خانواده افراد معتاد می کند. در این برنامه در طی 52 هفته، 52 موضوع مختلف مرتبط با اعتیاد در جهت ارتقای سطح آگاهی و بهبودی فرد بیمار به اعضای خانواده آموزش داده می شود.

برخی از اهداف این برنامه عبارتند از:

• افزایش سطح آگاهی افراد خانواده نسبت به بیماری اعتیاد
• افزایش آگاهی افراد خانواده به منظور ریشه یابی و یافتن دلایل اعتیاد در فرد
• آموزش افراد خانواده در مورد روش های رفتاری و حمایتی در شرایط مختلف
• آموزش و مطلع ساختن افراد خانواده از روش های نوین درمان اعتیاد
• ارتقا و ترمیم پیوندهای خانوادگی
• آموزش هایی در زمینه تغذیه و فعالیت های مفید در جهت ترک اعتیاد
• آموزش مهارت های مختلف برای نحوه برخورد و مقابله با تعارضات و حالت های مختلف فرد بیمار
• آموزش نحوه برخورد با بیمار و تغییرات مثبت در سبک زندگی خانواده
• ارتقای روابط و رفتارهای معنوی در خانواده

یکی از مسایل مهمی که در روند ترک اعتیاد باید به آن دقت شود این است که علاوه بر ترک جسمانی اعتیاد، باید روی باورها، احساسات و جهان بینی فرد معتاد نیز تمرکز کرده و مشکلات و باورهای غلط در فرد معتاد ریشه یابی و برطرف شوند. در غیر این صورت فرد معتاد در مواجهه با مشکلات و وسوسه ها دوباره به سراغ مصرف مواد مخدر رفته و بیماری عود می کند. زمانی بیماری اعتیاد بصورت کامل ریشه کن می شود که دلایل و عوامل زیربنایی اعتیاد در فرد مشخص و درمان شوند و نوع بینش فرد به بیماری اعتیاد و سایر مقوله های زندگی تغییر یابد.