الکل ماده‌ ای آلی است که از مواد طبیعی به دست می‌آید و روانگردانی با خاصیت اعتیاد آوری بالا می باشد و مصرف آن عوارض جسمی و روانی شدیدی مانند افسردگی و انواع سرطان بر فرد مصرف کننده میگذارد.

خوشبختانه، نیازی نیست خانواده ‌ها در دام و چنگال الکل یا مواد مخدر باقی بمانند روش های درمانی متعددی وجود دارند که می‌توانند به خانواده ‌ها کمک کنند٬ آن ها را در مسیر درستی قرار بدهند که به بهبودی و یک سبک زندگی سالم منتهی شود.

ولع یا وسوسه یک حالت ذهنی است که در آن، فرد تمایل شدیدی نسبت به مصرف مواد مخدر پیدا می کند و برای مصرف مجدد مواد مخدر وسوسه می شود. همه افراد بعد از ترک اعتیاد در این موقعیت دردناک قرار گرفته اند ولی فقط کسانی به سلامت از آن عبور کرده اند که مهارت ها و فنون مورد نیاز را آموخته و به کار گرفته باشد. یکی از دلایلی که برخی از افراد بعد از ترک دچار عود اعتیاد می شوند و یا مواد مخدر مصرف می کنند و یا دوباره الکل می نوشند این است که احساس می کنند از این ولع مصرف نجات پیدا نمی کنند و نمی دانند چگونه با آن ها کنار بیایند.

براساس موسسه ملی سوء مصرف مواد مخدر، چهل تا هشتاد درصد افرادی که تحت درمان اختلالات مصرف مواد مخدر هستند، دچار عود اعتیاد می شوند. اگرچه این اعداد ممکن است دلسرد کننده باشد، اما نکته مهمی که باید بخاطر بسپارید این است که عود اعتیاد نشانه ای از شکست درمان اعتیاد نیست. سم زدایی مواد مخدر، توانبخشی و سایر روش های درمانی، به تنهایی برای ترک اعتیاد کافی نیستند. در عوض، تحقیقات نشان می دهد روش های درمانی مبتنی بر شواهد می توانند به افراد کمک کنند تا اعتیاد خود را به طور مؤثرتری مدیریت کنند.

دنیای اطراف ما غالباً محرک های بیرونی است که در درمان اعتیاد تداخل ایجاد می کنند، اما دنیای درون ما نیز چنین است. افکار، احساسات و خلق وخوها اغلب می توانند محرک هایی را ایجاد کنند که به همان اندازه قدرت هایی که در محیط زندگی با آن ها روبرو می شویم، قدرتمند هستند. در طول درمان اعتیاد، بیمار باید مکان ها، افراد و چیزهایی را که میل افراد به استفاده از مواد مخدر یا الکل را افزایش می دهد شناسایی کند، اما مهم تر از این ها بیمار باید در مورد شروع کننده های درونی وسوسه مصرف مواد مخدر و روش های مقابله با آن ها بیاموزد.

اعتیاد به مواد مخدر یا وابستگی جسمی به مواد مخدر، به مواردی گفته می شود که فرد برای عملکرد طبیعی خود به مصرف یک یا چند نوع مواد مخدر نیاز دارد و قطع ناگهانی آن باعث بروز علائم جسمی ترک اعتیاد می شود که می تواند شرایط سلامتی را مختل کند. این علائم در افراد متناسب با نوع مواد مخدر مصرفی، شدت اعتیاد، مدت زمان مصرف و شرایط جسمی و روحی از خفیف تا شدید بروز می کنند.

اعتیاد به مواد مخدر در هر مرحله ای قابل حل و درمان است و هیچگونه داوطلبانه و با آگاهی اتفاق نمی افتد. وابستگی با مصرف داوطلبانه الکل یا سایر مواد مخدر شروع می شود. بیمار ممکن است در تلاش برای پاک کردن یک مشکل عاطفی باشد اما اغلب دلایل دیگری نیز وجود دارد. یک فرد مسن ممکن است برای مقابله با افسردگی پس از فوت همسر خود از طریق مصرف الکل خوددرمانی کند. یک نوجوان که از طلاق والدین عصبانی شده است، ممکن است شروع به کشیدن ماری جوانا یا استنشاق های استعمال دار کند.

ضروری است اعضای خانواده با درمان و مقتضیات آن به خوبی آشنا باشند. یکی از مسائل مهم این است که نباید از درمان انتظار آرمانی داشت. برخی از خانواده‌ها از درمان انتظارات آرمانی دارند یعنی تصور می‌کنند با شروع درمان بیمارانشان باید همه مشکلات او برطرف گردد. خانواده‌ها درمان را برابر با ترک مواد مخدر می‌دانند. دقیقاً نقطه اختلاف اعضای خانواده با بیمار نیز همین جاست. درمان مواد مخدر با ترک کردن مواد مخدر تفاوت دارد.

از جمله نشانه‌های بارز وابستگی به مواد مخدر، وابستگی به عجله است. چنین روندی نه‌تنها در مصرف مواد مخدر بلکه در انتخاب روش های درمانی توسط خانواده های سوء مصرف کنندگان مواد مخدر نیز وجود دارد. درمان سوء مصرف مواد مخدر دارای چارچوب، اصول، برنامه، طرح کمکی، اهداف، استراتژیک و فعالیت‌های خاصی بوده که مستلزم مشارکت بیمار، اعضای خانواده، تیم درمانگر، بستگان، گروه دوستان و غیره است. درمان یک امکان منحصر به فرد است که اعضای خانواده با آگاهی درست می توانند دست به انتخاب آن بزنند.

بهداشت روانی ضعیف و اعتیاد به طور متقابل تقویت می شوند، یعنی وقتی احساس بدی دارید، ممکن است تمایل بیشتری به سوء مصرف مواد مخدر داشته باشید. تحقیقات نشان داده است که بی نظمی هیجانی (به معنای عدم توانایی در کنترل پاسخ های شما به محرک ها) می تواند نه تنها یک عامل خطر برای اعتیاد، اعتیاد به الکل و افسردگی باشد، بلکه می تواند باعث افزایش مشکلات عاطفی شود علاوه بر این، استفاده طولانی مدت از مواد مخدر می تواند توانایی شما را برای مقابله با احساسات شدید مختل کرده و باعث بی نظمی بیشتر عاطفی شود و دور شدن از اعضای خانواده می شود.

انکار بیماری اعتیاد سر آغاز سایر بیماری‌ها نیز هست. بنابراین انکار خانواده‌ها باید شکسته شود و این مستلزم کسب آموزش‌های گروهی، حضوری و مشارکت مؤثر در فرآیند درمان اعتیاد است. لازم است خانواده نیز به خود باوری برسند که می‌توانند به خود و بیمارشان کمک مؤثری نمایند. البته این کمک ابتدا از خود شروع می شود. قدم اول پذیرش واقعیت اعتیاد است. قدم دوم درمان اعتیاد است که با پذیرش اعتیاد و عدم انکار آن محقق می شود.

حداکثر ۶۰ درصد از افرادی که از اختلال مصرف مواد مخدر بهبود می یابند در اولین سال درمان خود عود اعتیاد را تجربه خواهند کرد. شانس گذر از یک دوره ترک اعتیاد چیزی است که افراد در حال بهبودی روزانه با آن زندگی می کنند. تکمیل برنامه های درمان اعتیاد آسان نیست. اغلب، بهبود اعتیاد یک سفر خطی نیست.