مواد شبه مورفینی موجب رفع درد، گیجی، تغییرات در خلق و تیرگی شعور در انسان می شوند. خصوصیت بارز ضد درد افیون، بی دردی بدون از دست دادن هوشیاری است. این بیماران گزارش می‌کنند که شدت درد کمتر شده یا به کلی از بین رفته است. معمولاً گیجی پدید می‌آید. علاوه بر رهایی از درد، بعضی بیماران نشئه را تجربه می‌کنند.
تأثیر مواد افیونی بر بدن
اما اگر مورفین با همان دوز درمانی به فردی به هنجار و رها از درد داده شود ممکن است ناخوشایند باشد. تهوع شایع است و احتمالاً استفراغ، احساس گیجی، مشکل فعالیت روانی، آپاتی و کاهش فعالیت فیزیکی نیز متحمل است. با افزایش دوز، آثار ذهنی، ضد درد و سمی شامل تضعیف تنفسی بارزتر می شود. مورفین اثر ضد تشنجی ندارد. معمولاً سبب بی ثباتی هیجانی یا ناهماهنگی بارز حرکتی نمی‌شود.
رهایی از درد انتخابی است. بیمار گزارش می‌کند که درد هنوز وجود دارد اما او احساس راحتی بیشتری می کند. مرده دردهای مزمن بیشتر از دردهای تیز و حاد راجعه از بین می‌روند. اما مقادیر کافی افیون ممکن است حتی دردهای شدید کولیک صفراوی یا کلیوی را از بین ببرد.
نوسان خلق ایجاد پاداش
مکانیسم کاملاً روشن نیست، معهذا سیستم عصبی درگیر دقیقاً همانی است که ایجاد بی دردی و وابستگی جسمی می نماید. شواهد فراوانی تداخل بین مواد افیونی و دوپامین را در ایجاد پاداش ناشی از دارو نشان می‌دهند.
عوارض مواد مخدر بر سیستم اعصاب مرکزی
سفتی عضلانی، سفتی دیواره قفسه سینه به حدی که تنفس را به مخاطره اندازد در حین هوشبری با فنتانیل، آلفانتانیل، رومی فنتانیل و سولفنتانیل غیر معمول نیست. مواد افیونی و پپتیدهای درون‌زا سبب کاتالپسی، چرخش و سایر رفتارهای کلیشه‌ای در موش ها و حیوانات دیگر می شوند.
اثر مواد مخدر بر هیپوتالاموس و سیستم غددی
کاهش حرارت بدن با تغییر در مرکز تنظیم حرارت. مصرف مزمن دوز های بالا موجب افزایش حرارت بدن، مهار هورمون آزاد کننده گونادوتروپین و عامل آزاد کننده کورتیکوتروپین، کاهش تغلیظ هورمون جسم‌زرد ساز، هورمون محرک غده فوق کلیوی و بتا اندورفین می‌شود. اگرچه تجویز مورفین اثر اندکی بر تراکم هورمون ها در پلاسما دارد.
انقباض مردمک چشم با مصرف مواد مخدر
انقباض مردمک چشم به علت اثر تحریکی بر عصب پاراسمپاتیک چشم می باشد. در مسمومیت با مواد مخدر مردمک ته سنجاقی ارزش تشخیصی دارد. میدریاز به دنبال خفگی ظاهر می شود.
تشنج با مصرف مواد مخدر
دوز بالای مورفین و دیگر مواد وابسته مانند هروئین و کوکائین در حیوانات ایجاد تشنج می کنند. علت آن شاید تحریک سلول های هیپوکامپال باشد. تشنج در اغلب مواد افیونی، در روزهای خیلی بالاتر از آن چه برای ایجاد حالت ضد دردی عمیق لازم است ایجاد می‌شود مواد ضد تشنجی ممکن است در فرونشانی تشنج ناشی از مواد افیونی مؤثر نباشد.
آثار مواد مخدر بر تنفس
تضعیف تنفسی ناشی از اثر مستقیم بر مرکز تنفس در ساقه مغز است. این اثر حتی با دوزهای کوچک ماده قابل تشخیص است و با افزایش دوز شدت می یابد. در انسان مرگ ناشی از مسمومیت مورفین تقریباً همیشه ناشی از ایست تنفسی است. در مقادیر سمی ممکن است تعداد تنفس به ۳-۴ بار در دقیقه افت کند. در دوزهای درمانی مسئله ساز نیست اما در مصرف توأم با آرام بخش ها، الکل، مسکن ها یا خواب آور ها ممکن است خطر آفرین باشد.
ایجاد تهوع و استفراغ در مصرف مواد مخدر
این عارضه ناخوشایند نتیجه مستقیم تحریک ماشه چکان های گیرنده شیمیایی ناحیه مربوط به تهوع در بصل النخاع است. تهوع در ۴۰ درصد افراد و استفراغ در ۱۵ درصد افرادی که ۱۵ میلی گرم مورفین زیر جلدی دریافت کرده‌اند دیده می‌شود.
سیستم قلبی عروقی در مصرف مواد مخدر
اتساع عروق محیطی، کاهش مقاومت محیطی و مهار رفلکس با این داروها دیده می‌شود. این آثار در حالت دراز کشیده و در دوزهای درمانی اثر درمانی اثر مهمی بر فشار خون و ریتم قلبی ندارد اما با بلند شدن و سر پا ایستادن، فشار خون وضعیتی محتمل است. علت آن رهایی هیستامین است.
اثر مواد مخدر بر دستگاه گوارش
کاهش ترشح اسید هیدروکلریک، کاهش و حرکات معدی و طولانی شدن زمان تخلیه. همچنین مورفین ممکن است سبب کاهش ترشحات صفراوی و پانکراس و تأخیر در هضم غذا در روده باریک می شود. علی رغم افزایش تون استراحت و اسپاسم، دامنه حرکات پیش برنده غذا کاهش یافته غذا مدت بیشتری در روده باریک می ماند. آب به طور کامل جذب می‌شود و غلظت محتویات روده افزایش می‌یابد. در روده بزرگ نیز حرکات پیش برنده کاهش یافته، تأخیر حرکت سبب خشک شدن قابل ملاحظه مدفوع می شود. یبوست شدید شایع است.
اثر مواد مخدر بر حالب و مثانه
افیون سبب افزایش تون و دامنه انقباضات حالب می‌شود. احتمال کاهش جریان ادرار و احتمال ایجاد اشکال در دفع ادراری (احتباس ادراری) وجود دارد.
اثر مواد مخدر بر پوست
اتساع عروق خونی جلدی، گرگرفتگی پوستف گردن و قسمت فوقانی سینه، که علت آن آزاد شدن هیستامین است. خارش عارضه شایع و ناتوان کننده مصرف افیون است.
اثر مواد مخدر بر سیستم ایمنی
اثر کلی مواد افیونی بر عملکرد سیستم ایمنی به شکل فرونشانی ظاهر می‌شود. افزایش استعداد به عفونت و ایجاد تومور محتمل است. البته از سوی دیگر، آنتاگونیست های گیرنده، امید به زندگی را پس از عفونت در حیوانات آزمایشگاهی بهبود می بخشند.