مواد استنشاقی در برگیرنده گروهی بزرگی از مواد شیمیایی فرار چون حلال های آلی، چسب و سریش، مواد چسبنده، تینر و ترکیبات نفتی می باشند که نمونه‌هایی از این مواد عبارتند از:
- چسب های مایع و بنزین
- مواد پاک کننده
- لاک ناخن
- اسپری مو
- لاک غلط گیر
- اسپری‌های رنگ
- مایعات سفید کننده
- لاک ناخن
تاریخچه مصرف مواد استنشاقی
تاریخچه مربوط به مواد استنشاقی به اوایل دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد و در آن زمان، بعضی از جوانان چسب های مایع را روی یک کاغذ یک کیسه پلاستیکی می ریختند و از طریق بینی، یا دهان آن ها را استنشاق می کردند.
پس از مدت کوتاهی بعد از استنشاق و احساس گیجی و بی حالی، احساس خوشایندی به آن ها دست می داد و تا چند ساعت در آن حالت باقی می‌ماندند. چهار عامل مهم باعث شده است که روز به روز به تعداد مبتلایان به این اختلال افزایش پیدا کنند. این چهار عامل عبارتند از:
1. مجاز بودن مواد استنشاقی
2. قابل دسترس بودن مواد استنشاقی
3. ارزان قیمت بودن مواد استنشاقی
4. کوتاه مدت بودن اثرات مواد استنشاقی
اعتیاد به مواد استنشاقی
مصرف مواد استنشاقی و اعتیاد به این گروه مواد مخدر، بیشتر در طبقات اجتماعی – اقتصادی پایین مشاهده می شود. افرادی که به مواد استنشاقی معتاد هستند، بوی همان ماده مورد استنشاق را می دهند و در اکثر موارد اطراف دهان و بینی این افراد قرمز رنگ و گاهی زخم و متورم است، آبریزش بینی دارند و علائم سرماخوردگی و سرفه در افراد مبتلا به این اختلال برای مدت طولانی مشاهده می شود.
چگونگی تأثیر مواد استنشاقی
تولوئن «متیل بنزن» جزء مشترک اغلب حلال هاست و بیشترین پتانسیل سوء مصرف را دارد. بخارهای متصاعد شده از حلال ها و افشانه ها از طریق شش ها به طور مستقیم وارد جریان خون شده و بلافاصله به مغز و کبد می رسد. اغلب هیدروکربن های فرار، در چربی محلولند و بنابراین سریعاً جذب دستگاه عصبی مرکزی می شوند.
مهمترین مواد استنشاقی
اتر از مهمترین این مواد است که مورد استفاده جوانان قرار می گیرد، همانند الکل تغییراتی را در سطح آگاهی تولید می کند. زیاد شدن اشتهاء یکی از خصوصیات مستی اتری است. در ابتدای مستی اتری حالت تحریک شدگی ذهنی از نوع احساس شادی تولید می گردد.
در این حالت شخص، احساس می کند که ایده هایش فراوان و دارای قدرت تعقل زیاد، منطقی نوین و عجیب و غیرقابل نفی شده، که در نهایت نوعی شادی روانی به او می بخشد. زمان کند می شود و قدرت ارزیابی فرد دچار اختلال می شود.
اثرات مصرف اتر
مصرف اتر تولید بیخوابی، سرگیجه، سوء هاضمه و اختلالات رفتاری می کند و در مصرف دراز مدت اتریسم مزمن که همیشه با خشونت همراه است ایجاد می شود.
برای استعمال برخی از این مواد مصرف کننده ابتدا یک دستمال یا تکه ای پارچه را به آن آغشته نموده، سپس آن را در مقابل دهان یا بینی گرفته استنشاق می نماید. برخی دیگر از این مواد مستقیماً از ظرف مربوطه استنشاق می شوند.
همچنین با استنشاق مستقیم فـرآورده و یا ریــختن این گونه مواد درون کیسه های پلاستیکی و استنشاق آن می توان از آن استفاده کرد. پس از استنشاق، احساس نشاط آوری به وجود می آید که با بی خیالی و شعف توصیف می شود و اثرات استنشاق اولیه پس از چند دقیقه از بین می رود.