مرفین عنصر اصلی تریاک است و ۳ تا ۲۳ درصد آن را تشکیل می‌دهد. لغت مرفین از الهه یونانی مرفیوس، به معنای الهه رویاها گرفته شده است.
این ماده در سال ۱۸۰۳ توسط دورسن از تریاک گرفته شد. در برخی منابع آمده که کشف و اثرات درد زدایی قوی این ماده برای اولین بار توسط شیمیدان فرانسوی پروفسور سی ژن مطرح گردید.
مشخصات ظاهری مرفین
مرفین به صورت گرد سفید یا کرم و گاهی قرمز آجری و مایع بدون رنگ می باشد. طعم آن تلخ و بوی تند و زننده دارد. مرفین را به شکل قرص، یا محلول در آب مقطر در اختیار معتادان قرار میدهند.
این ماده از طریق خوراکی، استنشاق، تزریق زیر پوستی و تزریق وریدی مورد استفاده قرار می گیرد.
اثرات مرفین
اثرات درد زدایی و خواب آوری مرفین قوی‌تر از تریاک است و در پزشکی برای کاهش یا از بین بردن دردهای شدید به کار می‌رود.
مصرف این ماده روی فرایند های ادراکی، خلقی، احساسی و ارتباطی فرد تأثیر می گذارد. موادی چون هروئین (دی استیل مورفین)،کدئین (تری متوکسی مرفین)، هیدرومرفین، آپومرفین و دیونین از مرفین به دست می آیند.
اثرات ضد درد
از اثرات مهم مرفین که به لحاظ پزشکی نیز مهم است، خاصیت درد زدایی و خواب آوری قوی آن است. مرفین و تمام مشتقات و ترکیبات حاصله از آن دارای این اثر می باشند و از آن ها برای رفع دردهای شدید مثلاً در موارد سکته قلبی، جراحت ها، عمل جراحی یا بیماری‌های مزمنی چون سرطان استفاده می‌شود.
این دارو همچنین گاهی به عنوان پیش داروی عمل جراحی مصرف می گردد. اثرات ضد درد مرفین در مقایسه با سایر داروهای مخدر سریع تر احساس می شود و ممکن است از آن به شکل طولانی برای دردهای مداوم و شدید استفاده گردد. برای وابسته نشدن به آن پزشکان عموماً آن را برای کوتاه مدت تجویز می نمایند.
اثرات جسمانی و روانی مرفین
نشئگی، وجد و نشاط، خواب آلودگی، کندی، تهوع و استفراغ، یبوست، سرگیجه، مشکلات تنفسی، ترس و اضطراب از جمله اثرات و عوارض مصرف این دارو می باشد.
با مصرف این دارو آگاهی فرد نسبت به خود و محیطش تغییر پیدا می‌کند. خماری، چرت زدن، ناتوانی در تمرکز و کاهش تیزبینی پدیدار می گردد. از نظر حرکتی فرد حالت سنگینی، کرختی و تنبلی را تجربه می کند.
مصرف مرفین حتی به میزان کم بر غدد مترشحه داخلی اثرات مختلفی می گذارد. اثر این ماده بر هیپوتالاموس باعث کاهش مقدار ادرار می گردد. به لحاظ تأثیر بر غدد تیروئید، موجب کاهش ترشحات این غدد می شود.
بی نظمی در قاعدگی، نازایی در خانم ها و ناتوانی جنسی در آقایان حتی تا آستانه عقیم شدن به دلیل تأثیر مرفین بر غدد جنسی و دستگاه تناسلی صورت می پذیرد.
اختلال در غدد گوارشی از جمله پانکراس موجب تورم این غده و افزایش قندخون می گردد. اختلال در کارکرد روده کوچک و بزرگ و مشکلات عدیده سوء هاضمه در بین معتادان شایع است و این امر موجب تضعیف و رنگ پریدگی آنها می گردد.
مصرف مرفین بر عروق و کارکرد مغز تأثیر گذاشته و باعث گشادی و افزایش مایع مغزی – نخاعی می گردد.
برخی از پژوهشگران علت آن را آزاد شدن هیستامین می دانند. نمود مصرف مرفین در نوار مغزی دلالت بر حالت های خواب آلودگی و شرایط آلفا می نماید.
بررسی ها نشان داده که مرفین مصرف گلوکز در مغز را تا 10 درصد کاهش می دهد. مصرف این ماده مخدر باعث گشاد شدن منافذ پوست، بالا رفتن حرارت پوست، تعریق، خارش (خصوصاً در ناحیه صورت، گردن و ناحیه سینه به علت آزاد شدن هیستامین) می شود.
مصرف مرفین بر کارکرد بینایی نیز اثر می گذارد. مردمک چشم معتادان بسیار کوچک (تنگ) می گردد. البته در موارد خاصی که مصرف زیاد باشد و منجر به اختلال شدید تنفسی شود مردمک چشم گشاد می گردد.
وابستگی به مرفین
با مصرف این ماده مخدر وابستگی جسمانی و روانی در فرد ایجاد می شود و فرد به مصرف آن اعتیاد پیدا می کند، به طوری که با کاهش یا مصرف نکردن دچار نشانه های بسیار آزاردهنده می گردد.
با مصرف این ماده مخدر پدیده تحمل نیز پدیدار می گردد و فرد را ناچار به افزایش مصرف می نماید.