الکل ها مشتقی از هیدروکربورها هستند که در آن ها هیدروکسیل جایگزین یک اتم هیدروژن شده است، بر اساس تعداد کربن نام گذاری می‌شوند. الکل خوراکی دوکربنی و الکل اتیلیک یا اتانول نام دارد. عرق چوب یا متانول یک الکل تک کربنی است که مصرف سوختی و صنعتی دارد و مصرف خوراکی آن موج منجر به کوری می شود.
- تخمیر: تبدیل قند یا نشاسته به الکل.
- تقطیر: ساخت مشروب الکلی به روش تهیه عرق با خلوص بالا.
- واحد الکل: ۹ گرم الکل خالص.
- درجه الکلی: غلظت الکل را نشان میدهد. بنا به تعریف الکل خالص %100=96 درجه خوانده می شود. غلظت الکل آبجو%6 -4٪ شراب15٪ – 10٪ و مشروبات تقطیری( ودکا- ویسکی- عرق) حدود %40 ارزیابی می شود.
تقسیم بندی مشروبات الکلی
تمام مشروبات الکلی در نهایت در یکی از سه گروه فوق قرار می گیرند. شراب ها حاصل تخمیر مستقیم مواد قندی و نشاسته ای بوده و از انواع میوه ها تهیه می شوند. مشروبات با میزان الکل بالاتر 30٪ و 40٪ حاصل تقطیر (عرق کشی) بوده تحت عناوین مختلف نظیر برندی، لیکور، مارتینی، ویسکی، ودکا، کنیاک، راکی، چین و… به بازار عرضه می شوند.
تاریخچه مشروبات الکلی
تاریخ استفاده از مشروبات الکلی به قدمت پیدایش جامعه بشری است.
به موازات تمدن، تخمیر نیز ابداع شده است. اعراب ۸۰۰ سال قبل از میلاد دست به تقطیر مشروبات الکلی زدند.
همه گیری شناسی الکل در ایران
از میزان مصرف دقیق الکل در جامعه ایران آمار دقیقی در دست نیست. یک پژوهش، تجربه مصرف الکل در میان دانش آموزان را 12٪ گزارش کرده است.
به نظر می‌رسد میزان مصرف الکل در جوانان زیر۳۰ سال در حال افزایش است. میزان مصرف الکل در ایران در سال ۱۲ تا ۲۰۰ میلیون لیتر تخمین زده می‌شود و ۵۰۰ هزار ایرانی الکل مصرف می کنند با این آمار آیا الکل در جامعه ما یک خطر محسوب نمی شود؟
اعتیاد به مصرف الکل
تصور عامه مردم به ویژه معتادین به مواد افیونی، این است که مشروبات الکلی را وابستگی آور نمی دانند. علیرغم اعتیادآوری کمتر الکل در مقایسه با مواد افیونی، وابستگی آور نبودن الکل افسانه است. سوء مصرف مواد چندگانه در مصرف کنندگان الکل رایج است. طبق یک آمار۵۰% افراد الکلیسم هروئین و کوکائین مصرف می کنند و ۳۰% مصرف‌کنندگان الکل همزمان بنزودیازپین مصرف می‌نمایند.
۹۰ درصد الکل در کبد متابولیزه می شود و ۱۰ درصد بقیه بدون تغییر از طریق کلیه ها و ریه ها دفع می شود. بدن انسان به طور معمول توانایی متابولیزه کردن حدود یک پیمانه ودکا یا معادل آن از سایر مشروبات در هر ساعت را دارد. توانایی متابولیزاسیون در افراد مختلف و با پیدایش تحمل تا ۳ برابر قابل افزایش است. الکل در کبد به وسیله دو آنزیم به نام‌های الکل دهیدروژناز و آلدئید دهیدروژناز تجزیه می شود.
مسمومیت با مشروبات الکلی
احتمال مسمومیت با الکل در زنان بیشتر از مردان است. این امر احتمالاً به علت وجود مقادیر کمتر آلدئید دهیدروژناز در بعضی از زنان، وزن کمتر آنان در مقایسه با مردان، و میزان آب کمتر بدن باشد.
فارماکودینامی الکل، آثار فیزیولوژیک الکل در بدن
آثار رفتاری الکل در کل نظیر باربیوتورات ها اثر تضعیف کننده سیستم اعصاب مرکزی دارد. اما با توجه به غلظت سرمی آثار متفاوت از خود برجای می نهد.
مصرف طولانی مدت الکل به علت ایجاد تحمل در سطوح سرمی بالا علائم مسمومیت کمتری نشان می دهد.
آثار الکل بر خواب
- کاهش مرحله شروع خواب
- کاهش خواب REM و خواب عمیق
- افزایش شکنندگی خواب و بیداری های مکرر
- افزایش خواب با الکل یک افسانه است
اثر مشروبات الکلی بر کبد
- مهمترین عارضه الکل آسیب کبدی است.
- تجمع چربی، کبد چرب. در معاینه به صورت بزرگی کبد.
- احتمال هپاتیت الکلی و سیروز کبدی در دراز مدت.
اثر الکل بر دستگاه گوارش در مصرف دراز مدت
- ازوفاژیت
- گاستریت
- آکلریدری
- احتمال پیدایش واریس مری در مصرف‌کنندگان سنگین
- پارگی واریس یک اورژانس طبی است
- احتمال نارسایی پانکراس
- احتمال کانسر پانکراس
- اختلال در هضم و جذب غذا
- مهار توانایی جذب ویتامین ها و اسید آمینه ها منجر به کمبود ویتامینی به خصوص گروه B
اثر مشروبات الکلی بر ارگان های مختلف بدن
افزایش فشار خون
ضعف عضلانی
اختلال در متابولیسم لیپید و پروتئین ها و تری گلیسیرید ها
افزایش خطر انفارکتوس قلبی و بیماری های عروقی مغز
افزایش خطر سرطان سر، گردن، مری، معده، کبد، کولون، ریه
مسمومیت حاد الکل ممکن است با هیپوگلیسمی همراه باشد که در صورت عدم تشخیص ممکن است به مرگ منتهی شود.